Православието во Босна и Херцеговина

ПРАВОСЛАВИЕТО ВО БОСНА И ХЕРЦЕГОВИНА

Местоположба: Босна и Херцеговина (БиХ) е држава во југоисточниот дел на Европа, сместена на западниот дел од Балканскиот полуостров. На север, запад и југозапад граничи со Хрватска, а на исток со Србија. На југоисток граничи со Црна Гора.

Површина: 51.129 км2.

Број на население: Според пописните податоци од 2014 година, во БиХ живеат 3.871.643 жители.

Официјален јазик: Босански, хрватски и српски.

Религија: Муслимани (40%), православни (31%), римокатолици (15%) и останати.

Куса историја на државата: Сè до Х век, поголемиот дел од населението на територијата на Босна биле јазичници, зашто христијанството тука стапнало подоцна. Се претпоставува дека првите христијански свештеници на територијата на Босна биле испратени од Рим. Сепак, во 930 година, по присоединувањето на Босна кон Србија, христијанските заедници во Босна биле потчинети на Константинопол. Во 968 година Босна била присоединета кон Хрватска (која во тоа време била зависна од Византија). Во 1019 година Босна веќе е под директна управа на Византија, а во 1026 станува независна. Во 1080 година во Босна е формирана и римокатоличка епархија. Во 1135 година Босна била присоединета кон римокатоличка Унгарија, во 1166/80 година повторно е во составот на православна Византија, по што повторно постанува независна.

Според историските податоци, во периодот од XII-XIV век, на територијата на БиХ постоеле две водечки религии. Римокатолицизмот бил најзастапен во северниот и централниот дел на територијата, додека јужното кнежество Хум (Херцеговина) во 1168-1326 година влегувало во

Преподобна Валбурга, игуменија на Хајденхајмскиот манастир

СПОМЕН НА ПРЕПОДОБНАТА МАЈКА ВАЛБУРГА, ИГУМЕНИЈАТА НА ХАЈДЕНХАЈМСКИОТ МАНАСТИР, ЧИЈ СПОМЕН ЦРКВАТА ГО СЛАВИ НА 25 ФЕВРУАРИ

(710-779; германски: Walburga)

Света Валбурга[1] е сестра на светите браќа Вилибалд и Винибалд.

Кога свети Бонифациј заминал да проповеда меѓу Германците, тој со себе, како помошници и соработници, ги понесол и светите браќа на Валбурга, синовите на светиот крал Ричард. Потребата од голем број на проповедници во Германија, била причина многу од англиските монаси да ја напуштат родната земја и да заминат на проповед меѓу новообратените. Меѓу проповедниците имало и благочестиви жени, кои сакале да заминат во германската земја, па Бонифациј испратил барање до неколку женски манастири во Англија, со цел да му испратат духовни раководителки за женските монашки заедници во Германија. Меѓу нив била и неговата роднина, света Валбурга, монахињата од манастирот Вимборн.

Своето монашко искуство, Валбурга го стекнала во манастирот Вимборн. Откако пристигнала во Германија, таа таму поминала две години. Најпрво проповедала во Бишофсхајм, каде што оставила одличен впечаток врз јазичниците, а особено со нејзиното познавање на медицината и нејзината примена меѓу јазичниците. По основањето на двојниот манастир во Хајденхајм, таа била поставена за игуменија на женскиот дел. По смртта на нејзиниот брат Винибалд, извесен период раководела и со машката монашка заедница, а монасите ѝ се покорувале во сè, не пројавувајќи никакво негодување што со нивната заедница раководи жена.

Света Валбурга починала во 779 година во манастирот Хајденхајм, а подоцна нејзините свети мошти биле пренесени во епископскиот центар Ејхштат.

По неколку години, нејзиниот гроб станал едно од најпосетуваните поклонички места, благодарение на чудотворното масло, кое истекувало од нејзиниот саркофаг. Голем број на шишенца, изработени во периодот од XVI-XX век, кои се користеле за раздавање на маслото, и денес се чуваат во соборниот храм во Ејхштат. Во 893 година, нејзините свети мошти биле отворени и дел од нив бил предаден во Рајнските земји, во Фландрија и Франција, откаде што почитта кон неа се раширила и по многу други делови низ Европа. Еден од таквите важни центри бил и

Свети Вилибалд, епископот на Ејхштат

СПОМЕН НА СВЕТИОТ ОТЕЦ ВИЛИБАЛД, ЕПИСКОПОТ НА ЕЈХШТАТ И АПОСТОЛОТ НА ФРАНКОНИЈА, ЧИЈ СПОМЕН ЦРКВАТА ГО СЛАВИ НА 7 ЈУЛИ

(701-787; германски: Willibald von Eichstätt)

Свети Вилибалд,[1] неговиот брат Винибалд[2] и неговата сестра Валбурга, биле деца на свети Ричард, кој на многу места е наречен и крал. Тие биле родум од Весекс, Англија. Нивната мајка била блиска роднина на свети Бонифациј, апостолот на Германија.

Кога наполнил пет години, Вилибалд бил испратен на воспитување во манастирот Валтхем, во Хемпшир, а негов учител бил прочуениот педагог Егвалд.

Во 722 година, двајцата браќа и нивниот татко го посетиле Рим, за да се поклонат на христијанските светињи. Ричард умрел во местото Лука и бил погребен во црквата на Свети Фригидијан.

Откако оздравел од тешката маларична болест, во 724 година, заедно со уште двајца сопатници, Вилибалд од Рим заминал за Светата Земја. Зимата ја поминал во Патара, а во Ерусалим пристигнал во 725 година. Оттука заминал за Тир, а потоа за Константинопол. Во 730 година се вратил во Италија и се населил на планината Монте Касино, попатно посетувајќи го градот Неапол и гробот на свети Северин Норкиски.

Во 740 година повторно се вратил во Рим, каде што од папата Григориј III бил испратен во Германија. Таму се сретнал со свети Бонифациј, кој и го ракоположил за свештеник во 741 година и го поставил за проповедник во Ејхштат. Набргу потоа, тој бил ракополжен за епископ на Зулценбрикен, во околината на Гота. Ејхштатската епархија била формирана неколку години потоа.

Заедно со својот брат, тој го основал двојниот манастир во Хајденхајм. Неговиот брат Винибалд раководел со машкиот манастир, а неговата сестра Валбурга била игуменија на женската заедница.

Свети Вилибалд основал манастир и во Золнхофен, во чест на Cвета Зола, а го благословил и градењето на новата црква во Хајденхајм. Свети Вилибалд починал во 787 година. Неговиот гроб денес се наоѓа во

Православието во Израел

ПРАВОСЛАВИЕТО ВО ИЗРАЕЛ

Местоположба: Израел се наоѓа во Западна Азија, поточно на Блискиот Исток. Од некои историско-културни причини се смета за дел и од Европа. Се граничи со Либан и Сирија на север, Јордан на исток и Египет на југ. Излегува на Средоземно, Црвено и Мртво море.

Површина: 20.770 km².

Број на население: Според пописот од 2008 година, Израел има 7.412.200 жители.

Официјален јазик: хебрејски и арапски.

Куса историја на државата: По одлуката на Обединетите Нации за поделба на Палестина на арапска и на еврејска држава (29 ноември 1947 година), Еврејскиот национален совет на 14 мај 1948 година го прогласува формирањето на државата Израел, како држава на Евреите. Арапска Палестина никогаш не беше основана. На 15 мај Египет, Ирак, Јордан, Либан, Саудиска Арабија и Сирија го нападнаа Израел, со што почна периодот (сè уште во тек) на војни и немирни периоди меѓу нив. Како последица на Првата арапско-израелска војна, Израел е формиран на 78% од територијата на тогашната Британска мандатна територија Палестина.

По оваа војна, Израел влегува во воени конфликти со соседните арапски држави уште пет пати: при Суецката криза од 1956, Шестдневната војна од 1967, Војната на исцрпување во 1969, Јомкипурската војна од 1973 и при инвазијата врз Либан во 1982 година. Во 1987 Палестинците ја започнуваат својата прва интифада, а во 2000 година својата втора интифада против Израел. Во 2006 година, по нападот на милитантната група Хезболах на израелска територија, Израел го нападна Либан, со што започна Втората израелско-либанска војна.

По национализацијата на Суецкиот Канал од страна на Египет и забраната за пловидба на израелски бродови, Израел (во содејство со Велика Британија и Франција), во октомври 1956 година, го нападна Египет. Воената акција беше запрена под притисок на ОН и САД.

Во 1967 година Израел го нападна Египет, а истовремено, Јордан и Сирија го нападнаа Израел. За шест денови, Израел ги окупираше Голанската Висорамнина (во Сирија), Западниот Брег (во Јордан) и Синајскиот Полуостров (во Египет) и ја блокираше пловидбата низ Суецкиот Канал. Израел ја зголеми својата територија 200%.

Четвртата војна меѓу соседите избувна во 1973 година, кога египетските сили го ослободија Каналот и навлегоа на Синај, но почетните успеси не беа доволни и тие беа присилени на

Свети Бонифациј, архиепископот на Мајнц

СПОМЕН НА СВЕТИОТ БОНИФАЦИЈ, АПОСТОЛОТ НА СИТЕ ГЕРМАНЦИ И АРХИЕПИСКОПОТ НА МАЈНЦ, ЧИЈ СПОМЕН ЦРКВАТА ГО СЛАВИ НА 5 ЈУНИ

(672/673-754; латински: Bonifatius, Winfried, Winfrid, Wynfreth)

Апостолот на Германија и архиепископот на Мајнц – светиот отец Бонифациј,[1] роден е во 672/673 година во Кредитон, во грофовијата Ексетер, Весекс (денешен Девоншир во југозападна Англија). На крштението го добил името Винфрид. Своето прво образование и воспитување го стекнал во манастирите од редот на свети Бенедикт во Ексетер (во близина на денешен Саутемптон, во грофовијата Хемпшир). На 30-годишна возраст, во местото Натсел, бил ракоположен за свештеник. Едновремено работел и како учител, предавајќи по граматика и поетика. Во 716 година одлучил да го напушти манастирот, да се предаде на мисионерскиот повик, па заминал во земјата на Франките. Таму бил пречекан како образован човек, зашто тој веќе имал подготвено нова граматика на латински јазик.

Винфрид бил вториот мисионер (по Утрехтскиот епископ Вилиброрд), кој дошол од Британските острови за да ги обрати јазичниците-саксонци во христијанството. Во 719 година, Винфрид примил благослов од папата Григориј II и тогаш го примил и името Бонифациј.

Мисионерските патешествија на Бонифациј повеќе наликувале на експедиции кон јазичничките племиња, во кои тој бил придружуван од голема група на војници и занаетчии. За време на таквите експедиции на континентот, се основале повеќе малечки населби и манастири. Некои древни извори ни соопштуваат за еден необичен настан, кој се случил во

Орото како икона на Црквата

ОРОТО КАКО ИКОНА НА ЦРКВАТА

Еднакво, и во современата македонска култура, па и во Црквата, цивилизациската димензија и значењето на нашите народни игри и ора за нашиот европски и христијански идентитет не се прифатени и вреднувани

Според една поучна приказна, во XVIII век еден познат монах, голем аскет и духовник, дошол да го прославува Воскресението Христово во Цариград. За време на Страсната недела учествувал во богослужбите и се чудел на истрајноста на народот во строгиот пост и подвизите.

Меѓутоа, сето тоа му било разматено со соблазната која ја доживеал гледајќи го истиот тој народ кој со викотници, песни, ора и пукање го прославил доаѓањето на најславниот ден-Воскресението. Тоа длабоко го вознемирило, па се повлекол во келијата на Патријаршискиот двор каде бил сместен. После некое време, своето неспокојство и разочарување му го соопштил и на Патријархот. Откако го ислушал, Патријархот му одговорил: „Навистина, можеби премногу се радуваат и веселат, и тоа се прави претерано и непримерно, но оној кој толку се радува на Воскресението Христово, спремен е утре и да пострада за Христа. Не осудувајте ги, оставете ги да се веселат“.

Самата игра е придобивка на целокупниот човечки род и се среќава во сите култури и цивилизации низ Сите векови како спонтан израз на радоста и прославувањето. Играњето постои во многу религии како дел од богослужбата. Може да се игра поединечно, во пар и во оро. Играњето оро, како феномен, било познато уште во античко време. За тоа сведочат сочуваните вазни, фрески и мозаици, како и

Свети Ерхард, епископот на Регенсбург

СПОМЕН НА СВЕТИОТ ЕРХАРД, ЕПИСКОПОТ НА РЕГЕНСБУРГ, ЧИЈ СПОМЕН ЦРКВАТА ГО СЛАВИ НА 8 ЈАНУАРИ

(?-700; германски: Erhard von Regensburg)

Свети Ерхард[1] е роден во Ирска. За неговото ракополагање нема зачувано историски податоци, исто како што не е познато ни кога ја напуштил родната земја и започнал мисија во ширењето на христијанството на континентална Европа.

Сепак, според некои претпоставки, мисијата во Европа ја започнал околу 660-670 година. За свој сотрудник во делото на мисионерството го имал свети Хидулф, архиепископот на Трир, за кого се верува дека бил негов роден брат. Скромните житијни податоци говорат дека двајцата браќа основале по седум манастири на територијата на Германија. По смртта на свети Хидулф, Ерхард го напуштил Трир, плашејќи се дека тој ќе биде избран за наследник на епископскиот трон, зашто не се чувствувал достоен за понесување на еден толку голем товар и одговорност. По заминувањето од Трир, неколку години поминал во чести патувања на разни места и проповедање на христијанството низ цела Германија.

Откако достигнал зрела возраст, тој се согласил да биде поставен за епископ на градот Регенсбург (тогашен Ратисборн), на штотуку овдовената епархија, по маченичката смрт на светиот епископ Емерам. Тука тој го основал манастирот Нидермунстер, во подножјето на планината Одилиенберг во Елзас. Токму во овој манастир и денес се чуваат моштите на светителот. На ова место се случиле мноштво чуда, кои монасите внимателно и грижливо ги

И ќе Му го дадат името Емануил…

И ЌЕ МУ ГО ДАДАТ ИМЕТО ЕМАНУИЛ…

Точно така е пишано кај пророкот Исаиј. Емануил или Со нас е Бог! Ама еве веќе 20 векови ова име и Божјото присуство со нас и меѓу нас е исмејувано и навредувано. Но, зарем за нас не е речено: „Имаат уши да слушаат, ама не им се слуша; имаат очи да гледаат, ама не им се гледа!“. И ова е речено и во дамнини, и во добата на Исаиј, и во времето на Христа, и денес се вели кога го читаме Евангелието, и ќе се вели до крајот на векот. Ама човекот не слуша, затоа што не сака да слуша; и не гледа, оти не сака да види. Тој се слуша и се гледа само себе си.

А колку пати сме слушнале од неповикани, недоначитани и недоописменети да ни објаснуваат Кој бил Христос? Оној Христос, за Кого Исаиј ни прорече дека ќе се роди од Девојка и за Кого архангелот Гаврил ѝ благовестеше на Марија. Де Христос не постоел, де бил измислица, бил мит, фантом, привидение… Па нé убедуваат дека Го нема ни на небо, ни на земја; ниту Го имало, ниту ќе Го има. Па уште се правдаат дека науката докажала дека никаков Христос не постоел.

Е па, за волја на вистината, напразно ќе барате објаснувања која наука тоа го докажала, на кој начин и со кои средства. Такво објаснување ниту има, ниту е можно. Зарем не забележувате дека во светот се појавиле многу културни, религиозни, социјални и политички движења и на ниедно од нив не им се оспорува постоењето на нивниот основач, ама ете, нам, на христијаните, тоа ни се оспорува. Како што никој здраворазумен не може да го објасни постоењето на будизмот без Буда, или на исламот без Мухамед, уште помалку може да се објасни појавата на христијанството без Христа. Дури и да претпоставиме дека нема никакви пишани траги за

Смешно, зар не!?

СМЕШНО, ЗАР НЕ!?

Во овој свет, и кога има мир, луѓето се убиваат на разни начини, и со оружје, и без оружје. Во светот има многу убиства и самоубиства, а колку повеќе би ги имало, ако го немаме стравот од казната, и кога би можеле тие да се извршат тајно. А колку многу има убиства во главите на луѓето, кои страдаат од омразата? Но, оваа наша мила земјичка, може да ги поднесува потта и солзите, но не може да ја поднеси крвта, зашто крвта повикува од Земјата кон Небото со глас за осуда и освета! Ете токму од таа човечка крв, која бесмислено ја лееме со години и години, Земјава се треси, и болести идат, и реките поплави ни носат, и бури се подигнуваат, и тајфуни, и урагани, и циклони кои носат се’ што ќе им застане на патот! И нам пак не ни иди умот! Зошто ваква болест? Зошто овој вирус? Долга и широка е лепезата на индикации. Од кај и да почнеме, нема да згрешиме: омраза, навреди, хули, кривоклетство, освети, арамилаци, лаги, завист, измами, бес, гнев, труење на душите со страв и немир, насилство, бесрамност, клевети, немилосрдност, војни кои ни носат логори, принудна работа, ропство, затвор, злоупотреба на власт, убиства, крвопролевање, валкање на туѓата чест, исмејување на секоја светиња, а тука блиску е и криминалот во сите негови зли форми, па развратот, блудот и проституцијата, па силувањата, алкохолот, дрогата, абортусите, искривоколчување на природниот нагон за создавање на живот во блуден разврат, постојан бунт против се’, против редот и поредокот, грдите зборови, потсмевот со се’ и пцуењата преку кои се излива сиот јад и гад на душата, цинизмот, подлоста… Запамтете, од човекот нема поголем егоист, него не го интересираат несреќите на ближниот, па колку и да глуми дека е филантроп! Затоа, на мировните конференции учествуваат луѓе, кои дома оставиле натрупан потенцијален убиствен арсенал… И од нив бараме спас и помош!? Смешно, зар не!?

„The Robe“

„The Robe“

Во прекрасниот роман „The Robe“ од Lloyd C. Douglas, Маркелиј го прашува Јустиј: „Што мислиш, каде замина Христос?“.

Јустиј одговори: „Не знам пријателе, знам само дека е жив и постојано очекувам да Го видам. Понекогаш сум свесен за Неговото присуство, како да е блиску до мене“. Јустиј едвај се насмевна, со очи полни со солзи. „Тоа те држи чесен, продолжи да зборува, не паѓаш во искушение да измамиш, или проневериш, или повредиш некого, кога знаеш дека Христос стои покрај тебе“.

„Мене би ми било многу непријатно, забележа Маркелиј, кога вечно би бил набљудуван од некое невидливо присуство“.

„Нема зошто да ти биде непријатно, ако тоа приуство ти помага да се одбраниш од себе си, Маркелиј. Прекрасно е чувството кога некој стои покрај тебе за да те поддржи да бидеш најдобар што можеш“ – му одговри Јустиј.

Да не заборавиме! Бог не не’ гледа од врвот на некоја зграда, туку од чесниот Крст. Преку Христа научивме дека Божјите очи се полни со нежна љубов и милост. Он не не’ гледа затоа што сака да не’ казни, туку затоа што не’ љуби. Всушност, Он не’ љуби толку многу, така што не може да го тргне Својот поглед од нас. Он не’ гледа во нашите страдања и болки, во нашата тага, па дури и во гревот. Но, и кога не’ гледа во гревот, не’ гледа со љубов што повикува на покајание!

Да помислиме на состраданието во очите на Христа, зашто тоа се очите, низ кои Бог не’ гледа и денес. Какво сострадание имал во Своите очи, кога го гледал Ерусалим и заплакал за него? Какво сострадание покажал во Својот поглед, кога ги исцелувал болните и воскреснувал мртви? Какво сострадание имал, кога плачел пред гробот на Неговиот пријател Лазар? Бог гледа на срцето. Бог го гледа карактерот. Бог ги гледа вистинските мотиви зад секое дело. Бог прави разлика меѓу стварното и нестварното, меѓу изразот и намерата, меѓу маската и лицето…

Во евангелското четиво, кое се чита во Неделата на Православието, слушаме како Натанаил Го праша Христа: „Од каде ме познаваш?“. А Христос му одговори и рече: „Уште пред да те повика Филип, кога беше под смоквата, ЈАС ТЕ ВИДОВ!“.